تقابل اسماء الهی

ابن عربی در مقدمه فتوحات گوید: الوهیت اقتضای آن را دارد که در جهان، بیماری و سلامتی باشد. بنابراین دور کردن و ازاله اسم المنتقم از وجود، سزاوارتر از دور کردن و ازاله اسم الغافر و عفو کننده و نعمت بخشنده نمی باشد. و اگر از اسماء الهی اسمی مانده باشد که آن را حکمی نباشد، باید معطل و بیکار بماند در حالی که در الوهیت تعطیل محال است در نتیجه عدم تاثیر اسماء محال است.

شیخ در اینجا به نکته مهمی در باب معرفت حق تعالی اشاره دارد که آن موضوع تقابل اسماء الهی است. همانطور که قبلاً هم اشاره شده است، هر اسمی از اسماء دارای تاثیر مختص به خود می باشد و هیچ اسمی وجود ندارد که در عالم بدون اثر باشد. زیرا اسم یعنی ذاتی که دارای یک اثر خاص می باشد. مثلاً الرحمن یعنی ذاتی که دارای رحمت است و این رحمت در عالم ظهور دارد چنانچه فرمود رحمتی وسعت کل شئی. در نتیجه کل عالم وجود در هر لحظه تحت تاثیر اسماء الله است. در واقع پدیده های جهان حاصل برآیند تاثیر اسماء است. به عبارت دیگر گاهی اسم منتقم بر غافر سبقت می گیرد و فرد دچار عذاب و بلا و بیماری می گردد و گاهی اسم عفو یا غفور بر اسم منتقم سبقت می گیرد و فرد از بیماری رهایی می یابد. شاید یکی از اسرار دعا کردن همین باشد که اسم غفور را بر اسماء جلالی غلبه دهد و فرد از فقر و مرض و نجات یابد. اینکه در روایات ذکر فرمودند که فرضاً جهت دفع فلان بلا چند مرتبه فلان ذکر را بگویید یا فلان دعا را بخوانید؛ به همین دلیل است. یا روایتی که می فرماید: الدعاء یرد القضاء دعای عبد در واقع اثر یک اسم را بر اثر اسم دیگر رجحان می بخشد. یعنی دعای عبد اثر اسم غفور را بر اثر اسم متضاد و مقابلش را مثل منتقم  برتری و غلبه می دهد و بلا را دفع می کند. چنانچه در دعا از حضرت ختمی مرتبت صلی الله علیه و آله آمده: اعوذ بعفوک من عقابک و اعوذ برضاک من غضبک و اعوذ بک منک (من از البته واضح است که شرایط دعا کننده و بسیاری از شرایط دیگر در این موضوع خاص موثر است. لذا همیشه دعای بنده مستجاب نمی شود. یعنی اینگونه نیست که دعای بنده همیشه بتواند اسمی که موجب بلا و عذاب است را بر اسمی که بلا را رفع می کند غلبه دهد. از این رو گاهی دعا و نذر و نیاز، بلا را رفع و گاهی بلا رفع نمی شود. و همه اینها به شرایط بستگی دارد و آن شرایط هم همگی تحت تاثیر اسماء خداست.در نتیجه این برآیند تقابل اسماء، یک پدیده مثل بلا یا عافیت را رقم می زند. به همین سبب است که اگر کسی مثل اولیای الهی به اسماء حق و آثار آنها علم داشته باشد، به وسیله خواندن اسم خاص می تواند در عالم تصرف نماید.