کشف عارف

در سفر اول از اسفار اربعه عرفانی، سالک در مکاشفاتش شناخت‌هایی نسبت به اشیاء و موجودات چه مجردات و چه مادیات پیدا می‌کند ولی این شناخت، معرفت تام نیست. چون معرفت حقیقی پس از وصول به توحید حاصل می شود زیرا اشیاء مظاهر حقند و تا حق تعالی شناخته نشود بالطبع مظاهرش نیز شناخته نخواهند شد. سالک در سفر دوم به وادی توحید رسیده و از کثرات غافل می شود. در نتیجه معرفت حقیقی به عالم وجود پس از معرفت به حق تعالی حاصل می‌شود. چون اشیاء مظاهر حقند، پس شناخت حقایق اشیاء کما هی پس از شناخت حق در مقامات فناء است. بالاترین شناخت و مکاشفه در سفر سوم از اسفار اربعه حاصل می شود و آن علم به اعیان ثابته موجودات است که این علم در واقع ظهور و تجلی علم حق تعالی بر عبد است. همان گونه که قبلا اشاره گردید این مقام و این کشف عالی خاص انبیاء و اولیای کامل مکمل است و بقیه خلق حتی ملائکه مقربین از آن محجوبند. اگر سالک به این مساله علم داشته باشد هرگز به یک کشف کوچک صوری و رویت خوابی و یا کرامتی مغرور نمی شود و به آن اعتماد نمی کند.

    متاسفانه اغلب عوام و اهل ظاهر، کشف عرفانی انبیاء و اولیاء را به کشف های ظاهری و حسی مثل رویای صادقه و یا دیدن صور مثالی تعبیر نموده اند. ایشان پنداشته اند که مثلا کسی با رویت خوابی یا شنیدن صدایی و یا رویت صورتی، به مقام نبوت یا ولایت نائل می گردد. و یا اگر چند کرامت ظاهری مثل خبر از ضمایر مردم و حوادث آینده و شفای بیماران و امثالهم ارائه نمود، وی از اولیای الهی است. همین اشتباه موجب گردیده که از افراد مرتاض که در زمان ما دارای شهرت جهانی نیز شده اند، به عنوان عارف و یا مرد الهی یاد شود. بسیاری از گمراهی های افراد در پیوستن به گروه های شبه عرفانی و سکولار ناشی از همین تفکر غلط است. غافل از اینکه بسیاری از کرامات و مکاشفات ظاهری، به کمک اجنه و شیاطین انجام می پذیرد. همه اینها نتیجه سهل انگاری در تبیین مقام انبیاء و اولیای الهی است. این امر سبب گردیده تا در غرب واژه تجربه عرفانی متداول و برخی از مسلمانانی که کلام غرب را مطالعه کرده اند به این واژه و تبعات غربی آن دچار شده اند. شاید اگر علم کلام اسلامی مورد توجه کافی واقع می شد و پیشرفت لازم را در طول تاریخ داشت، اکنون در کشورهای اسلامی پیروی از کلام و یا فلسفه غرب کمتر مشاهده می شد. مهم تر از این اگر توجه لازم به عرفان اسلامی و آثار اهل معرفت صرف می شد، اکنون بسیاری از مسائلی که توسط غرب و یا غربزدگان به عنوان شبهه مطرح می گردد حل شده بود.