اسماء الهی

  اسم در عرفان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. در عرفان نظری، هر موجودی از موجودات و هر عالمی از عوالم مظهر اسمی از اسماء الهی است. در عرفان عملی، هر حالتی از احوال موجودات و هر مرتبه ومقامی از مقامات انسانی تحت تاثیر یک و یا چند اسم است. درنتیجه ارتباط تمام موجودات با حق تعالی همواره از طریق اسماء امکان پذیر است. و این ارتباط اعم از ارتباط وجودی و شهودی است. زیرا تمام تجلیات الهی از مجرای اسم تحقق می یابد.

      در تنزلات وجود، پس از ذات که هیچ اعتبار و ملاحظه‌ای و هیچ اسم و رسمی در آن راه ندارد، اسماء، خلیفه حق در ظهور می باشند. گر چه اسماء و صفات، نسبتهای الهی هستند و به خودی خود وجود عینی ندارند، ولی موجودات عینی وابسته به آنها می باشند. حضرت واحدیت مرتبه ظهور اسماء و لوازم آنها یعنی اعیان ثابته است. در وجود عینی نیز عوالم و نشات هر کدام مظهر یک اسم کلی حق تعالی می باشند. در میان اسماء اسم اعظم الله، اسم جامع الهی است که مجمع تمام اسماء و صفات حق تعالی است. او تمام اسماء را به منصه ظهور می‌رساند و بقیه اسماء در واقع مظهر او هستند. انبیاء و اولیاء نیز به حسب مقام خود مظاهر اسماء کلی الهی هستند بدین سبب در بحث عوالم و فلکیات، ابن عربی به ارتباط اسمی خاص با هر فلک و همچنین ارتباط آن فلک با یک نبی از انبیاء اشاره دارد که در راس ایشان نبی ختمی و ائمه معصومین علیهم السلام قرار دارند که مظهر اسم جامع الهی می‌باشند. لذا عالم در واقع بسط وجود ایشان، و بقیه انبیاء و اولیاء نیز مظاهر این حقایقند.

      در سیر و سلوک و احوال سالک، اسماء در هر منزل از منازل سلوک، سالک را تحت تاثیر قرار می دهند. مثلا توبه با اسم التواب حق میسر می شود و تا این اسم بر کسی ظهور نکند وی توفیق توبه حقیقی نمی یابد. همچنین عبادات هر کدام با یک اسم حق تعالی در ارتباطند و در واقع هر عبادت، ثنای حق به یک و یا چند اسم است. مثلا نماز با اسم اعظم الله و روزه با اسم الصمد مرتبط است. بر همین دیدگاه، حالاتی از قبیل قبض و بسط، خوف و رجاء و ... ناشی از تجلیات اسماء الهی است.