غدیر عشق
ذات حق تعالی من حیث هی نه ظهوری در مرآتی دارد و نه صفتی و اسمی را به آن می‌توان نسبت داد. آنجا صفات گم و نعتها محو می‌گردد. صفات و اسماء در مقام ظهور به واحدیت ظاهر می‌شوند و اولین مظهر ذات در مقام اسماء، اسم اعظم است و تعین اسم اعظم نیز اولین ظهور و تعین خارجی می‌باشد. و چون مرتبه ذات فوق مرتبه‌ای است که بتوان به آن صفات و یا اسماء را نسبت داد. پس بناچار صفات را به خلیفه تام که همان اسم اعظم و حقیقت انسان کامل است نسبت می‌دهیم. در نتیجه حقیقت انسان کامل، تمامی صفات و اسماء را واجد و مُظهر است. پس انسان کامل، علیم و سمیع و بصیر و مالک و رحمن و رحیم و الله و رب و ... است. در مرتبه ذات، هیچ اسم و صفتی اثبات و یا نفی نمی‌گردد. آن حقیقت، فوق اثبات و یا نفی صفات است. مقام احدیت، مقام نفی صفات و واحدیت مقام اثبات اسماء و صفات است. و محتمل است کلام بی‌بدیل امیرالمومنین علی علیه‌السلام که فرموده کمال الاخلاص له نفی الصفات عنه[1] در مقام احدیت باشد نه مرتبه ذات من حیث هی. چنانچه مرحوم امام در کتاب مصباح الهدایة به آن اشاره دارد که: "صفات از هویت غیبی احدی نفی می‌شود و برای حضرت واحدیت و ظهور به فیض اقدس و مقام جمع الهی صفات اثبات می‌شود."[2]
من به ظاهر گرچه زآدم زاده ام لیک معناً جد جد افتاده ام
و این وجود ظاهری و ملکی هرگز او را مقید و محدود نمی‌سازد. نه زمان و نه مکان و نه جسم و نفس و عقل و روح نمی‌توانند او را محدود کنند بلکه او حاکم بر همه اینها و حاکم بر هستی به نیابت و خلافت از ذات حق تعالی می‌باشد.
امیر المومنین علیه السلام در خطاب به سلمان و ابوذر فرمود: ان معرفتی بالنورانیه هی معرفه الله و معرفه الله هی معرفتی بالنورانیه. معرفت به خدا منحصر به معرفت ولی مطلق است، و لا غیر. در جمله ای بسیار زیبا حضرتش مرتبه خود و حقیقت توحید را بیان می کند. نحن اذا شئنا شاء الله و اذا کرهنا کره الله. وقتی که ما می خواهیم خدا می خواهد و وقتی که ما کراهت داشته باشیم و نخواهیم خدا نیز نمی خواهد. این کمال توحید است که حضرت، ذات حق را تنزیه می کند. و در عوض مشیت خدا را در خودش مشاهده می کند. خواست انسان کامل خواست خداست. چون او عین الله و یدالله و اذن الله است. خدا به واسطه انسان کامل به عالم نظر می کند. پس هر چه در عالم وجود دارد تحت نظر عین الله است. چون ذات حق از هرگونه توجه به غیر مبراست. پس حق به وسیله انسان کامل با عالم ارتباط دارد و به همین علت حضرتش کمال الاخلاص که همان کمال توحید است را به نفی صفات و هر گونه کثرت از احدیت معرفی نموده است. در یک جمله حضرت علی علیه السلام و اهل بیتش(انسان کامل)، بر تمام هستی از غیب تا شهادت احاطه و سلطنت ازلی ابدی دارد و هیچ موجودی از قدرت او به دور نیست. از این روی او مولود کعبه نیست؛ بلکه کعبه و هر چه در عالم است مولود آن حقیقت هستند. (السلام علی من شرفت به مکه و منی) ولایت و خلافت او خلافت حقیقی و ولایت کلیه مطلقه الهیه است و احدی از انبیاء واولیاء را در این مقام با او شراکت نیست. بلکه انبیاء همگی از از او خبر می دهند چون اوست که نباء عظیم است. و نبی کسی است که از نباء عظیم که امیر المومنین است خبر دار است.
[1] - حضرت علی علیه السلام، نهج البلاغه، خطبه اول، ص 39
[2] - خمینی ، روح الله، مصباح الهدایة الی الخلافة و الولایة ص 42.
