رزق
و رزقکم فی السماء و ما توعدون.(رزق شما در آسمان است و آنچه که وعده داده شده). مدتی در باره این آیه می اندیشیدم. شاید معنای آن این باشد که رزق شما در آسمان است نه در زمین. یعنی در آسمان به دنبال رزق خود بگردید نه در دنیا. به عبارت دیگر به دنبال رزق حقیقی معنوی باشید نه رزق ظاهری مادی و نه حتی رزق ظاهری عبادی! به نظر می رسد اعمال عبادی ظاهری نیز به نوعی مادی باشد و زمینی نه آسمانی به معنای واقعی. عده ای در دنیا به طمع مال و منال سعی بسیار می کنند. عده دیگر به دنبال جمع اعمال ظاهری از نماز و روزه مستحبی هستند تا به خیال خود در آخرت بخورند و بخوابند. اما نه رزق ظاهری به دست ماست و نه رزق باطنی. بلکه آنچه که تقدیر الهی باشد همان خواهد شد. در حدیث قدسی آمده است که ان روح القدس نفث فی روعی لن تموت نفساً حتی تستکمل رزقها. هیچ کس نخواهد مرد مگر اینکه رزقش کامل شود. و این رزق، اعم است از رزق مادی و معنوی. مرحوم دولابی (ره) می فرمود با تلاش رزق شما زیادتر نخواهد شد. منظور ایشان بیشتر رزق مادی و دنیوی بود. می فرمود اگر کار مردم دچار مشکل نمی شود، زیاد کار نکنید. بی شک کار زیاد خلاف توکل و امید به خداست. کسانی که بیش از یک شغل یا ساعت کار بالایی دارند به این روایت و امثالهم اعتقاد عملی ندارند. اگر یقین به تعیین رزق از قبل داشته باشیم این قدر برای مال دنیا خود را زحمت نمی اندازیم. حتی به قول ایشان، اگر کسی از راه دزدی مالی را بدست آورد، آن مال رزق او بوده است ولی خودش را به زحمت انداخته و مال خود را حرام کرده است!
در مورد عبادات مستحبی نیز نباید انسان بیش از حد به نفس فشار آورد زیرا انسان، مبتلا به مشکلات دیگری از قبیل عجب و تکبر و ریا و امثالهم خواهد شد. گاهی انسان تلاش می کند تا عبادتی را انجام دهد اما موفق به انجامش نمی شود؛ معلوم می شود که روزی او نبوده است. و گاهی ممکن است که به دنبال گناهی برود ولی موفق به انجام آن نشود، که آنهم مقدر بوده است. پس در نتیجه انسان در این عالم، روزیش مشخص است. پس بهتر است که با فراغ خاطر به عبادت و مستحبات بپردازد یعنی به دور از توجه به بهشت و جهنم و یا کثرت ظاهری عبادت. یا ببیند که خدا با او چکار می کند و در کمال آرامش کار انجام دهد. حتی مرحوم دولابی می فرمود که اگر در روز ماه رمضان حواست نبود و غذایی خوردی روزه ات باطل نمی شود چون در تقدیر تو چنین بوده که در این ساعت این غذا را بخوری. و این تقدیر قبل از حکم روزه بوده است. یعنی به عبارت دیگر غلبه تکوین بر تشریع در اینجا ظاهر می شود.حتی تشریع نیز بر این موضوع صحه می گذارد و روزه را صحیح اعلام می کند. در روزه معنوی و باطنی نیز اگر از روی غفلت عاشق، روزه خود را فراموش کند بر او حرجی نیست. در روایتی دیگر آمده است که اگر انسان از روزی خود فرار کند همانگونه که از مرگ فرار می کند، باز روزی به او خواهد رسید، همانطور که مرگ او را می گیرد.
حال که چنین است که قدرت روزی این قدر زیاد است؛ چرا ما باید برای روزی آنهم مال دنیا شهرت دنیا و مقام دنیا، اینقدر خود و دیگران را به زحمت بیندازیم و از خدا غافل شویم.
