انواع علم

ابن عربی در مقدمه فتوحات مکیه علوم را به سه قسم تقسیم می کند. اول علم عقل که حاصل تفکر در دلیل و به شرط آگاهی بر دلیل است. البته بر اهل معنا روشن است که منظور از عقل در اینجا عقل نظری است که مشوب به وهم است و گرنه عقل کامل علمش جزء علوم اسرار است.

دوم مرتبه علم از منظر شیخ و اهل معرفت، علم احوال است. و آن علمی است که به وسیله ذوق به دست می آید. از این رو، هیچ عاقلی نمیتواند که آن را محدود سازد یا بر آن دلیلی ارائه کند. مثل علم به شیرینی عسل. 

سوم علوم اسرار است و آن علمی است که فوق طور عقل است و آن علم دمیدن روح القدس در روع (باطن قلب) است. که مختص نبی و ولی است. این علم بر دو نوع است یکی که به واسطه عقل ادراک می گردد و دیگری شبیه علم احوال است ولی حالش برتر است. صاحب این قسم سوم تمام علوم را می داند و در آن مستغرق است ولی صاحب علوم دیگر این گونه نیستند. پس هیچ علمی از این علم محیط که حاوی تمام علوم است، برتر نمی باشد.