ایمان

مقام امن و می بی غش و رفیق شفیق

گرت مدام میسر شود زهی توفیق

ایمان مصدر باب افعال است و به معنای رسیدن به امنیت است که آن، امنیت باطنی و درونی است. واضح است که امنیت ظاهری و جسمانی در این عالم ممکن نیست چون هیچ جایی وجود ندارد که انسان از خطرات ظاهری در امان باشد. ایمان حقیقی، به معنای اعتقاد به خدا یا یک حقیقت معنوی نیست بلکه دریافت ظهور خدا در قلب است که سبب راحت جان و امنیت درون است. تا کسی به قرب حق تعالی نرسد همواره در نگرانی و اضطراب بسر می برد خواه این تزلزل مادی باشد یا معنوی. اما اگر کسی چنان به قرب رسید که ظهور خدا را در عالم مشاهده نمود آنگاه به خدا یقین کرده و مومن می شود. و این اطمینان و امنیت حاصل نمی شود مگر با رویت حق. چنانچه جناب ابراهیم علیه السلام رویت خواست: رب ارنی کیف تحیی الموتی قال او لم تومن قال بلی و لکن لیطمئن قلبی. ابراهیم خواست تا کیفیت زنده شدن مردگان را رویت کند اگرچه به قول خودش ایمان داشت که مردگان زنده می شوند ولی چون ندیده بود یقین نداشت لذا خداوند به طعن گفت او لم تومن. مگر ایمان نداری؟ پس ابراهیم از منظر حق تعالی ایمانش ضعیف بود زیرا درخواست رویت نمود و این را برای اطمینان قلب خواست. پس مومن حقیقی از منظر الهی با دیدگاه ما و حتی جناب ابراهیم نیز متفاوت است. وقتی ابراهیم خودش توانست مرده را زنده کند آن وقت به یقین رسید و آن از طریق تجلی اسم المحیی بود که توانست پرندگان مرده را زنده کند. پس اول مرتبه ایمان حقیقی رسیدن به تجلیات افعالی حق تعالی است. بقیه افراد اعم از مبتدیان و سالکان متوسط ایمانشان دارای نقص است و مومن حقیقی نیستند. 

پس مومن کسی است که هر فعلی از هر موجودی را ظهور فعل خدا می بیند و دریافت می کند نه آنکه عقلاً و علماً از خدا بداند. زمانی که به این مقام رسید که مقام توحید فعلی و فنای در آن است، مومن حقیقی است یعنی به مقام امنیت درونی رسیده است و هیچ خوفی از هیچ چیز در عالم ندارد چه مادی و چه معنوی. به قول حافظ

هزار دشمنم ار می کنند قصد هلاک

گرم تو دوستی از دشمنان ندارم باک

در این زمان عارف مشاهده می کند کسی جز حق در عالم کاره ای نیست و هستی به اراده حق حرکت میکند نه خلق. در نتیجه به حق ایمان حقیقی پیدا می کند و افعال را به حق منتسب می کند. ما رمیت اذ رمیت و لکن الله رمی. این امنیت درون، با هیچ چیزی در دنیا و آخرت ضعیف نمی شود.