ولایت امیر المومنین علیه السلام، حقیقت بی انتهاء

ولایت یک حقیقت نا محدوی است که تمام شوون هستی را در بر گرفته است. هم از حیث تکوین و هم از حیث تشریع ولایت اهل بیت علیهم السلام بر عالم وجود احاطه دارد. در خلقت، ولایت به خلافت از ذات حق تعالی خالق همه اشیاء است و هیچ چیزی از شمول آن خارج نیست. آدم و من دونه تحت لوایی (آدم و غیر آدم زیر لوای من هستند) و یا فرمود: نحن صنائع الله والخلق صنایعنا (ما ساخته خدا و خلق ساخته ما هستند) وجود و هستی اشیاء از ولایت و ولی مطلق نشات می گیرد و هیچ موجودی بدون ولیّ به ذات الهی راه  ندارد چه موجودات مادی و چه مجردات. ولایت، ماء وجودی است که همه اشیاء به او زنده هستند (و جعلنا من الماء کل شئی حی). هر لحظه و هر آن فیض وجود از ولیّ مطلق به عالم امکان افاضه می گردد و اگر این فیض قطع شود موجودات به کتم عدم می روند.

در تشریعیات هم همه چیز با ولایت، تقدس می یابد.  واجبات و محرمات و اخلاقیات و اعتقادات همه با ولایت معنا دارد. کعبه قبله مسلمین مولود ولی مطلق است. السلام علی من شرفت به مکه و منی (سلام بر کسی که مکه و منی به واسطه او شریف شد). او نماز و روزه مومنین است. (انا صلوه المومنین و صیامهم) در اعتقادات، معرفت او معرفت خداست (معرفتی بالنورانیه هی معرفه الله) بیعت با خدا یعنی بیعت با علی علیه السلام و لاغیر ان الذین یبایعونک انما یبایعون الله یدالله فوق ایدیهم.  قرب به خدا یعنی قرب به ولیّ. اوست مظهر تمام صفات الهی است و اراده او همان اراده خداست.نحن اذا شئنا شاءالله و اذا کرهنا کره الله. هنگامی که ما می خواهیم خدا می خواهد و آنچه ما نمی خواهیم خدا نمی خواهد. اوست عین الله و ید الله و اذن الله. منزل تورات و انجیل و زبور و صحف و کتب آسمانی دیگر. خود از خود نشات گرفته که علی اشتق من العلی. اوست که در شب دفن پیکر مطهر خود را تحویل گرفت و دفن نمود. او نبائی است که انبیاءنبوتشان را از او اخذ نمودند. ابراهیم شیعه او بود. ان من شیعته لابراهیم. هستی تجلی کتاب وجود اوست و قرآن حکایت دل اوست. او نزد حق تعالی علی حکیم است و انه فی ام الکتاب لدینا لعلی حکیم. ولایت آن نعمتی است که غیر قابل احصاء است. و ان تعدوا نعمه الله لا تحصوها. نعمتی که همه نعم از او نشات گرفته است. و چون ولایت بی انتهاست این کلام نیز پایان ندارد لا احصی ثناء علیک انت کما اثنیت علی نفسک .....