ضیافت اسماء در ادعیه

چون ارتباط با ذات الهی ممکن نیست حق تعالی اسماء را رابط خود و خلق قرار داد. همانگونه که قبلاً اشاره شده است؛ در واقع هر اسم، یک رابطه و نسبت با ذات خداست. هر پدیده و هر موجودی لامحاله با خدا مرتبط است و این ارتباط توسط اسم صورت می گیرد. همچنین همه موجودات و همه پدیده ها در عالم،  ظهور یک اسم یا چند اسم الهی هستند. به همین سبب در دعا کردن چون بنده می خواهد با خدا ارتباط برقرار کند باید از طریق اسمای حسنای خدا با او مرتبط شود. اگر به متون دعاها توجه کنیم هیچ دعایی نیست که از اسمای الهی خالی باشد. اغلب ادعیه با کلمه اللهم آغاز می شود. اللهم همان یا الله است و الله اسم اعظم است. بنده با اسم جامع الهی دعای خود را شروع می کند و در ادامه با اسمای دیگر از خدا حاجت می خواهد. چون الله اسم جمع است لذا در تمام حاجات و در تمام حالات می توان به آن پناه برد. و این اسم بیشترین اسمی است که در دعاها ذکر شده است. همچنین بیشترین اسمی از اسماء الهی است که در قرآن تکرار شده است. اگر در دعاها دقت کنیم می بینیم ارتباط تگاتنگی میان نوع حاجت با آن اسمی که خوانده می شود وجود دارد. امام معصوم علیه السلام چون به همه اسماء الهی و خواص و اثرات و همچنین مظاهر آنها احاطه دارد؛ از هیچ اسمی غافل نیست و در دعا و مناجاتش به نحو احسن از اسماء استفاده می کند. ذکر اللهم در ابتدای دعا احتمالاً به این جهت است که اسم اعظم رئیس اسماء و عزیزترین اسم نزد خداست. اسم اعظم که در واقع خود امام علیه السلام مظهر آنست محبوب ترین اسم نزد خداست. پس امام، خدا را به خودش قسم می دهد. سپس از آن رو که در هستی اسماء دیگر هم که زیر مجموعه اسم اعظم هستند موثر هستند؛ خدا را به ایشان می خواند.  

نکته ظریفی در ادعیه به چشم می خورد و آن این است که در مواضع زیادی خود لفظ اسم به شکل آشکار نیامده است و تنها به صورت رمزی شرح داده شده است. مثلاً در دعای شب عرفه می خوانیم: باسمک الذی رفعت به السموات ... و باسمک المخزون المکنون ...و بالاسم الذی مشی به الخضر علی قلل الماء... و باسمک الذی دعاک به موسی ... و باسمک الذی به احیی عیسی بن مریم الموتی ... و باسمک الذی دعاک به حمله عرشک ... و باسمک العظیم الذی دعاک به داوود... و باسمک الذی تنزل جبرئیل علی محمد (ص).  این نام نبردن شاید به این علت باشد که آن نام به قدری نزد خدا عزیز است که نمی خواهد نام آن حقیقت را همه بدانند و یا آن اسم به جهت تاثیر خاص در لفظ، از عامه مخفی شده است. از این ادعیه می فهمیم که اسماء زیادی از حق تعالی از ما مخفی است و ما نام آنها را نمی دانیم. ابن عربی می گوید من اسمایی از خدا می دانم که از اسرار است و مرا از آشکار ساختن آن منع نموده اند. به هر حال هر اسم یک نسبت و رابطه خاص با خداست و معصوم علیه السلام در حال دعا با آن اسم با خدا ارتباط برقرار می کند و ترتیب اسماء و دعا بر اساس دریافت معصوم از تجلی آن اسم است. ایشان بر مبنای حال خوداسمایی را که مناسب است در آن لحظه از خدا می خوانند و بالطبع دعا و حاجت ایشان اجابت می شود. اما ما نیز اگر به متابعت ایشان و با توجه، این ادعیه را بخوانیم به اندازه خلوص و محبت به ائمه از این ضیافت الهی بهره می بریم.