مفاهیم بنیادی علوم

تعاریف و مفاهیم بنیادی در هر علمی از دشواری و پیچیدگی زیادی برخوردار است. حتی می توان گفت که برخی از مفاهیم اصلی علوم غیر قابل فهم و غیر ملموس است. به عنوان نمونه در فیزیک که علمی تجربی و یا مادی ترین علم جهان است مفاهیمی چون زمان و فضا و یا گرانش و نیرو تعریف روشن و قطعی ندارد.  هر علم بر مبنای مفاهیم بنیادی آن استوار است فهم آن علم مستلزم فهم تعاریف و مفاهیم اصلی آن علم است. و چون فهم آن مبانی فعلاً برای بشر در ابهام است، آن علم بر پایه های سست بنا نهاده شده است. این قضیه در علومی مثل منطق و ریاضیات و حتی فلسفه نیز حاکم است. مثلاً در فلسفه مفاهیم اصلی مثل وجود و ماهیت، عقل، نفس و ... تعریف روشن و قطعی ندارد. اغلب محققین و دانشمندان علوم کمتر به این مفاهیم اصلی توجه دارند و خیلی سریع به جزئیات آن علم توجه می کنند غافل از اینکه اگر این مفاهیم اصلی روشن نشود ما در جزئیات دچار اشکال می شویم. بسیاری از اشکالات از فهم نادرست مفاهیم به وجود آمده مثلاً در فلسفه برخی وجود را با موجود خلط نموده اند. بی شک اگر این مفاهیم بنیادی روشن گردد بسیاری از ناشناخته ها برای بشر آشکار می شود. به نظر نویسنده علت مجهول بودن اینها، یگانگی و پیوسته بودن کل عالم وجود است. چون تمام عالم هستی از جهان ماده گرفته تا عوالم غیب، به هم متصل است بلکه در درون هم و یکپارچه است؛ اگر ما آنها را از هم جدا کنیم و به صورت مستقل بررسی نماییم دچار سر درگمی و اشتباه خواهیم شد همین کاری که دانشمندان و محققان علوم مختلف انجام می دهند و همواره دچار تحیر می شوند. اما اگر کسی هستی را از بالا و از عالم غیب بنگرد (یدبر الامر من السماء الی الارض) یعنی تدبیرات عالم از بالا به پایین مشاهده نماید، به حقایق مسائل پی می برد. بی شک چنین کسی سالک و ولی الهی است. با پای استدلال یا آزمایش فیزیکی که حتی ضعیف تر از برهان و استدلال است؛ خیلی به حقایق نمی توان راه یافت. اگرچه همه این علوم بشری با همین روش ایجاد و پیشرفت نموده است. به قول مولوی پای استلالیان چوبین بود/ پای چوبین سخت بی تمکین بود. با پای چوبین زیاد نمی توان راه رفت و همین پیشرفتها حاصل همین قدمهای چوبین بوده است.