بشارت به عذاب

در برخی از آیات الهی حق تعالی عده ای را به عذاب الیم بشارت داده است. سوال این است که چرا به جای انذار بشارت داده است. در ادبیات عرب معمولاً بشارت به خبر خوب و مسرت بخش داده می شود نه خبر بد. برخی مفسرین در پاسخ به این سوال گفته اند که خدا برای تمسخر کفار  و گنهکاران اینگونه بیان نموده یا اینکه گاهی بجای انذار بشارت هم به کار رفته است. ولی واقع مطلب اینگونه نیست. زیرا عذاب  به معنای منفی آن یعنی شکنجه نیست بلکه عذاب الهی -همانگونه که در مباحث قبلی به آن اشاره شد- برای پاک شدن از عوارض گناهان است. شبیه بیماری که برای درمان بیمار ی خود به پزشک مراجعه می کند و پزشک برای وی داروی تلخ تجویز می کند یا جراح او را جراحی می کند. جراحی باعث بهبود بیمار می شود. پس بشارت به سلامت و  خوشی است.

بدین رو از منظر عرفانی عذاب الهی به معنای شکنجه دادن و آزار و اذیت بنده نیست حتی اگر آن شخص کافر یا منافق باشد. زیرا از عذاب بنده چیزی عائد خدا نمی شود و این تصور عامیانه که چون بنده گناه کرده و سخن حق را نپذیرفته حالا خدا از او انتقام می گیرد؛ صحیح نیست. اما غافل از اینکه انتقام به این معنی عامیانه نه نفعی برای خدا دارد نه بنده و خدا عمل لغو انجام نمی دهد. متاسفانه برخی علماء اهل ظاهر نیز عوامانه به بیراه رفته اند.

پس از منظر عارف خدا کسی را شکنجه نمی کند بلکه او همانند طبیب دلسوز بیماری بنده را درمان می کند اما گاهی در این درمان بنده دچار درد و ناراحتی میشود آنوقت نام عذاب بر آن می نهد. پس عارف هم بر لطف خدا و هم بر قهرش عاشق است. چنانچه مولوی گوید:

عاشقم بر لطف و بر قهرش به جد

بوالعجب من عاشق این هر دو ضد

چون اگر عذاب و قهر او نباشد بنده از سیئات و گناهان و حب دنیاها پاک نمی شود پس لازمه بهره مندی از نعمات بهشتی پاک شدن است و این پاک شدن گاهی با رنج و عذاب است. ازین رو خلود در عذاب با رحمت و لطف  حق ناسازگار است. همچنین خلود در عذاب به معنای رنج، با سیر تکاملی انسان منافات دارد و ما این مطلب را در یک پست جداگانه توضیح داده ایم. با توجه به این نکات بشارت به همان معنای اصلی یعنی نوید خیر می باشد. و عذاب برای بنده خیر وصلاح است خواه مومن گنهکار باشد یا کافرو منافق.